Ο Καζαντζίδης υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος

Ανδρέας Παπανδρέου

Ο Στέλιος Καζαντζίδης υπήρξε ένας εξαιρετικά λαοφιλής καλλιτέχνης. Αυτό διαπιστώνεται ακόμα και σήμερα, εννέα χρόνια μετά το βιολογικό του θάνατο. Οι σύλλογοι φίλων πληθαίνουν και ο μύθος ενισχύετα. Αβίαστα, ακατάπαυστα...

Η απήχηση του Καζαντζίδη στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, στις πρώτες δεκαετίες ενός μεταπολιτευτικού κύκλου, (που άνοιξε με την πτώση της Χούντας των συνταγματαρχών και πρόσφατα έκλεισε οριστικά), κίνησε - κατά περιόδους - το ενδιαφέρον των κομματικών σχηματισμών να τον εντάξουν στους κόλπους τους.

Ο πρώτος πολιτικός αρχηγός που διαπίστωσε τη δυναμική του Στέλιου Καζαντζίδη, ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Λίγο πριν τις εκλογές της 20ης Νοεμβρίου του 1977, ο δημοσιογράφος (και εκδότης, σήμερα, του περιοδικού «Λαϊκό Τραγούδι»), Γιώργος Κοντογιάννης, είχε ενημερώσει τον τότε αρχηγό και ιδρυτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ πως όλοι οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι πρόσκειντο στα κόμματα της αριστεράς (Κ.Κ.Ε, Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών δυνάμεων κ.τ.λ).

 Όλοι εκτός από τον Ηλία Ανδριόπουλο και τον Στέλιο Καζαντζίδη, ο οποίος Καζαντζίδης – όπως σημειώνει ο Γιώργος Κοντογιάννης στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Λαϊκό Τραγούδι – σύστηνε, χιουμοριστικά, τον εαυτό του ως εξής: «Καζαντζίδης, τα τρία Πι. Πόντιος ΠΑ.ΣΟ.Κ και Π.Α.Ο.Κ».

Δεν είναι ψέμα πως ο Καζαντζίδης ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Ανδρέα Παπανδρέου και άνθρωπος με αριστερό παρελθόν. Είναι γνωστό πως ο πατέρας του δολοφονήθηκε το 1945, όντας μέλος της Επιμελητείας του Αντάρτη. Ο ίδιος ο Καζαντζίδης θα δηλώσει στον Νάσο Αθανασίου στο 1994:

«Ανδρέας Παπανδρέου, μέγας πολιτικός…Από τη δεξιά έχω καταστραφεί, δεν γνώρισα πατέρα, δεν είχα στοργή πατρική. Από μικρό παιδί ορφάνεψα… Η δεξιά μου σκότωσε τον πατέρα και ταλαιπωρήθηκα στη ζωή μου. Πουλούσα τσιγάρα…Κύριος να τα πάμε… Δούλευα κάτω στον ηλεκτρικό, κουβαλούσα βαλίτσες, πούλαγα νερό με στάμνα στην λαχαναγορά και ένα σωρό άλλα τίμια, πάντα, επαγγέλματα… Λοιπόν, δεν την συμπαθώ τη δεξιά, το λέω έτσι απροκάλυπτα.».

Ήταν η περίοδος που το ΠΑ.ΣΟ.Κ και η ιδρυτική του διακήρυξη, ακόμα ενέπνεαν το λαό και ενσάρκωναν τους ευσεβείς πόθους μιας αριστεράς, που ερχότανε στο προσκήνιο κυνηγημένη και φοβισμένη και ενός προοδευτικού χώρου που ζητούσε εκπροσώπηση. Πώς θα μπορούσε ο Καζαντζίδης να παραμείνει ουδέτερος μπροστά στις εξελίξεις, που σάρωναν την πολιτική ζωή του τόπου και να μην υποστηρίξει ένα πραγματικό κίνημα όπως ήταν και το ΠΑ.ΣΟ.Κ;

Πριν τις εθνικές εκλογές του 1981, ο Καζαντζίδης δέχεται από το ΠΑ.ΣΟ.Κ πρόταση να πολιτευθεί. Αρνείται. Ο γνωστός δημοσιογράφος – και κουμπάρος του Καζαντζίδη - Κυριάκος Διακογιάννης, εντοπίζει το λόγο της άρνησης στις ασφυκτικές πιέσεις που δέχθηκε ο τραγουδιστής, από τις εσωκομματικές ομάδες του ΠΑ.ΣΟ.Κ – τα «κυκλώματα» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο αφιέρωμα για τον Στέλιο Καζαντζίδη (εκδόσεις «Κάκτος», 2001).

Βλέπετε η δημοφιλία του Καζαντζίδη ήταν τόσο μεγάλη, που εγγυόταν την επιτυχία του ΠΑ.ΣΟ.Κ, μα σύγκαιρα την αποτυχία για κάποια στελέχη του κινήματος.

Για την ιστορία, το ΠΑ.ΣΟ.Κ κέρδισε τις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου του 1981 επιτυγχάνοντας το υψηλό ποσοστό της τάξης του 48,07 % έναντι του 35,88 % της Νέας Δημοκρατίας του Γεωργίου Ράλλη.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης, δεν πολιτεύθηκε το 1981. Και αυτό, το γνωρίζουν οι περισσότεροι σήμερα.

Κι όμως… Ο Καζαντζίδης πολιτεύθηκε, αμέσως μετά τις εθνικές εκλογές του 1981. Και αυτό οι περισσότεροι το μαθαίνουν από τη δημοσίευσή μας αυτή.

Έθεσε υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος στις δημοτικές εκλογές του 1982, με το συνδυασμό «Δημοκρατική Ενότητα» (με τη στήριξη του Κ.Κ.Ε.) στο δήμο της Πεύκης. Στη διπλή εκλογική διαδικασία, που πραγματοποιήθηκε (ο πρώτος εκλογικός γύρος διεξήχθη στις 17/02/1982 και ο επαναληπτικός στις 24 του ίδιου μήνα) ο Καζαντζίδης δεν εξελέγη δημοτικός σύμβουλος. Αντ’ αυτού εξελέγησαν, στο δημοτικό συμβούλιο του δήμου Πεύκης, ο Στυλιανός Βάζος (επικεφαλής του συνδυασμού «Δημοκρατική Ενότητα»), ο Μιχαήλ Δαλμάρας και ο Ιωάννης Παναγιώτου.

Τα αναλυτικά αποτελέσματα του πρώτου γύρου ήταν τα εξής:

• «Δημοτική Αλλαγή Πεύκης» - Αντώνιος Κυδωνάκης : 39,59 %
• «Ελεύθερη δημοκρατική Κίνηση» - Ειρήνη Μαυροπούλου: 29,71 %
• «Δημοκρατική Ενότητα Πεύκης» - Στυλιανός Βάζος: 23,85 %
• «Νικολάου Ε. Τρυπιά» - Τρυπιάς – Νικόλαος Γρατσέας: 6,75 %

Στην τελική αναμέτρηση του δεύτερου γύρου, δήμαρχος εξελέγη ο Αντώνης Κυδωνάκης, με τη «Δημοτική Αλλαγή Πεύκης».

Δημοσίευμα στον
Ριζοσπάστη 16/10/1982

Ο Καζαντζίδης, στήριξε τα ψηφοδέλτια του Κ.Κ.Ε. σε κάθε δήμο της Αθήνας. Μαζί με
τέσσερις ακόμα λαοπρόβλητους καλλιτέχνες - την Χαρούλα Αλεξίου, τον Χάρυ Κλυν, τον Λάκη Χαλκιά και τον Χρήστο Λεοντή - συνυπέγραψαν διακήρυξη στήριξης στον συνδυασμό « Δημοκρατία - Ανοικοδόμηση» του Παναγιώτη Μακρή, ο οποίος σημειωτέον, εξελέγη από την πρώτη Κυριακή δήμαρχος Καισαριανής με ποσοστό: 52,18 %. Παράλληλα ο ίδιος ο Καζαντζίδης απέστειλε μήνυμα συμπαράστασης στον υποψήφιο - με το συνδυασμό «Δημοκρατική Συνεργασία» - δήμαρχο της Νέας Ιωνίας Γιάννη Δομνάκη.Το μήνυμα αυτό, διαβάστηκε στην προεκλογική συγκέντρωση του Γιάννη Δομνάκη στην Νέα Ιωνία, στις 7 Οκτωβρίου του 1982.

Έγραψε, λοιπόν, ο Καζαντζίδης απευθυνόμενος στο λαό της Νέας Ιωνίας:

«Γνωρίζετε πόσο αγάπησα και αγαπώ την Νέα Ιωνία μας, τον εργατόκοσμο, τους πρόσφυγες, όλο το λαό της. Τους πόνους, τους καημούς και τις ελπίδες αυτού του κόσμου τραγούδησα. Η αγάπη η δικιά σας με δυνάμωσε και με ζεσταίνει ακόμα. Για το καλό του τόπου μας, για να συνεχιστεί το έργο που έχει ξεκινήσει, για να γίνει η πόλη μας πιο ανθρώπινη, αντάξια του κόσμου της πρέπει να εκλεγεί δήμαρχος που έχει την πείρα, την θέληση, την αγωνιστικότητα και την ικανότητα να τα κάνει πράξη. Γνωρίζω από πολλά χρόνια τον δήμαρχο Γιάννη Δομνάκη, γνωρίζω την ανθρωπιά του, τους αγώνες του, την αγάπη του για τους πρόσφυγες. Είμαι κοντά στο Γιάννη Δομνάκη. Σας καλώ να τον ψηφίσετε. Είναι ο δήμαρχος για όλους τους Ιωνιώτες. Το έχουν δείξει τα 12 χρόνια που υπηρέτησε αυτό τον τόπο».

Παρόλο που ο Στέλιος Καζαντζίδης στήριξε άμεσα ή έμμεσα κομματικούς σχηματισμούς, δεν μπορεί να ενταχθεί στους κομματικούς τραγουδιστές. Ναι, ο Καζαντζίδης ήταν αριστερός. Οι αντιλήψεις του και τα τραγούδια του μαρτυρούσαν το ιδεολογικό του παρελθόν και την ταξική του καταγωγή. Ο πατέρας του ήταν κομμουνιστής και ο ίδιος βρέθηκε στην Μακρόνησο για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις.

Παρόλα αυτά, η καριέρα του και η πορεία του στο καλλιτεχνικό στερέωμα δεν συνδέθηκαν με κομματικούς σχηματισμούς. Δεν εξαργύρωσε ο Καζαντζίδης – ακόμα και όταν μπορούσε να το πράξει – τους αγώνες του πατέρα του και την ιδεολογία του. Πόσοι άραγε από τους «φτασμένους» της μεταπολιτευτικής εποχής, μπορούν να ισχυριστούν το ίδιο;

Η ιδεολογική συγκρότηση του Καζαντζίδη, ήταν συνεχώς διαμορφούμενη. Κάπως έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει με όλους όσοι ψηφίζουν και καθορίζουν πλειοψηφικά, τη μοίρα και τις ζωές τρίτων. Άσχετα αν οι εκλογές, επί της ουσίας, δεν αλλάζουν τίποτα.

Παρόλο που στήριξε το Κ.Κ.Ε. στις εκλογές του 1982, βρέθηκε απέναντί του το Δεκέμβρη του 1996, οπότε και δήλωσε στο Νάσο Αθανασίου:

«Ο πατέρας μου ήταν κτίστης. Άνθρωπος του μόχθου, της λάσπης και του κασμά. Το κόμμα της φτώχειας, τότε… ήταν το  Κ.Κ.Ε. Αυτό λοιπόν, διάλεξε ο πατέρας μου και ο υποφαινόμενος, δυστυχώς. Το λέω με πίκρα. Υπάρχουν στην οικογένεια δύο θύματα…Του ενός τα κόκαλα σχεδόν έχουνε λιώσει και ο άλλος αν τυραννιέται νομίζω πως αιτία είναι τα φρονήματά του, τα οποία ποτέ δεν έδειξε, αλλά μερικοί πονηροί έχουν καταλάβει πως ο Καζαντζίδης για να λέει τέτοια τραγούδια ξεκινάει από εκεί. Στην δικτατορία δεν πειράξανε κανένα καλλιτέχνη, μα κανένα. Σε κάποια φάση ρώτησα τον διευθυντή της εφορίας – πέστε μου κύριε έφορα υπάρχει κάποιος συνάδελφός μου με το ίδιο πρόβλημα με μένα, έτσι να απαλύνει τον πόνο μου; Γιατί με βάλανε κάτω και μου πήρανε ότι είχα και δεν είχα δημιουργήσει μέχρι το 1967. Από ξενύχτια, από κάποιες ψευτοταινιούλες, ότι μάζεψα… Μου τα πήραν όλα. Γιατί το κάνανε αυτό; Γιατί με διάλεξαν εμένα από 1000 τραγουδιστές που υπήρχαμε τότε; Δεν πρέπει να υπήρχε κάποιος άλλος λόγος… ούτε είχα δράση πουθενά, ούτε αντάρτικο είχα κάνει, ούτε τίποτα. Τα φρονήματά μου και τα τραγούδια που είχα πει. Τόλμησαν (οι του ΚΚΕ) σε μια εκπομπή του Παναγιωτόπουλου, και στείλανε κάποιον ινστρούχτορα να πει ότι είμαι αφελής. Εγώ ο Καζαντζίδης είμαι αφελής. Πρώτα από όλα δεν τους συνέφερε οπαδοί τους να είναι αφελείς όπως εγώ… Έχουν κάνει ένα κανάλι, έχουν γεμίσει όλα τα φασισταριά και παίζονται νυχθημερόν και όχι εγώ, που έπρεπε να ανοίγει το κανάλι τους με μένα και να κλείνει. Όχι για να κερδίσω χρήματα από αυτή τη δουλειά… Από ότι ξέρεις και συ, όλοι οι καλλιτέχνες χτυπιούνται όλη μέρα σε κανάλια με τελικό στόχο το νυχτερινό μεροκάματο… Εμένα ο στόχος μου δεν είναι αυτός. Εγώ δεν έχω τέτοιες βλέψεις. Απλώς ήθελα να βοηθούσαν οι κύριοι αυτοί να υπάρχει λαϊκό τραγούδι. Γιατί μιλάνε για λαό. Ότι είναι οι εκπρόσωποι του λαού.».

Αυτά τα λόγια του Καζαντζίδη, ενισχύουν την άποψη που καταθέτει ο Διονύσης Χαριτόπουλος, σε ένα άρθρο του με τίτλο «Το ΑΑΑ του κόσμου».

Χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Η κοντόφθαλμη αριστερά δεν είδε πως ήταν το πιο ατόφιο, δικό της παιδί· οι διανοούμενοι περιφρονούσαν και απέρριπταν τα τραγούδια του. Δεν κατάλαβαν ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης δεν ήταν απλώς ο κορυφαίος Έλληνας τραγουδιστής, αλλά ένα κοινωνικό φαινόμενο».

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και η αντιμετώπιση, της οποίας τύγχανε, θα «αναγκάσουν» τον Καζαντζίδη να δηλώσει έναν περίπου χρόνο πριν το βιολογικό του τέλος:

«Άμα σου έχει διορίσει, το παιδί σου, τη νύφη σου, το γαμπρό σου, τον πεθερό σου, την πεθερά σου, την κουνιάδα σου, σε κάποια θέση – ΟΤΕ λέγεται, ΔΕΗ λέγεται, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς θα ψηφίσεις είτε Νέα Δημοκρατία είναι, είτε ΠΑ.ΣΟ.Κ. Εγώ δεν είμαι τίποτα… Ποια δημοκρατία; Από πού και ως που δημοκρατία. Είναι ντροπή. Η λέξη δημοκρατία δεν ταιριάζει σε αυτόν το τόπο. Εγώ δεν ρίχνω καμία ευθύνη στο λαό. Ο λαός είναι το κοπάδι με τα πρόβατα. Οι τσοπάνηδες φταίνε… Δεν πειράζει (που δεν κάνω για πολιτικός). Αυτός είναι και ο λόγος που δεν με πάει κανένας. Δεν είμαι ούτε ΠΑΣΟΚας, ούτε ΝεοΔημοκράτης, ούτε ΚΚΕες, ούτε Δίκης, ούτε Μίκης, ούτε τίποτα… Είμαι άνθρωπος του δικαίου και της αλήθειας. Αυτός είμαι. Αυτός είναι ο Στέλιος, για αυτό και μ’ αγαπάει το πανελλήνιο ανεξαρτήτου πολιτικής τοποθετήσεως. Αυτό τουλάχιστον μου το λένε οι ίδιοι.»

Όσο μηδενιστικός και αν φαντάζει ο λόγος του Καζαντζίδη, δικαιώνεται σήμερα. Και μαρτυρά την λογική των ψηφοφόρων και τις πελατειακές σχέσεις που τα κόμματα εξουσίας διαμόρφωσαν ώστε να επιτυγχάνουν στις εκλογικές διαδικασίες.

Δεν αποδέχεται ο Καζαντζίδης την αστική δημοκρατία και τις ζημιογόνες πλειοψηφίες. Δε ρίχνει το βάρος των ευθυνών στο λαό, όσο και αν κάποιοι τον θέλουν συνυπεύθυνο, ακόμα και σήμερα που η χώρα παραπαίει.

Παρόλο που ο Καζαντζίδης δεν ήταν «τίποτα», τα τραγούδια του και ο λόγος που εκφέρει μέσα από αυτά παραμένουν πολιτικά, σε μια απολιτική κοινωνία. Ο «ακομματικός» Καζαντζίδης θα ηχεί για χρόνια ακόμα στις πολιτικές συγκεντρώσεις, τις εργατικές πορείες και τις λαϊκές συνοικίες, όταν άλλοι «κομματικοί» καλλιτέχνες θα προσπαθούν με νύχια και με δόντια να κρύψουν το παρελθόν της υποτέλειας και της ξεφτίλας, που θα σκιάζει κάθε τους – ενδεχομένως – άδολη και καλοπροαίρετη πράξη.


Δεν παραλείπουμε να ευχαριστήσουμε το Δήμο Πεύκης και ιδιαίτερα την κυρία Τσολακίδου Νατάσσα - με την οποία επικοινωνήσαμε - για την πληροφόρηση που μας παρείχε.


Διαβάστε ακόμα: 

• Αναδημοσίευση δικών μας κειμένων στην έκδοση "Λαϊκό τραγούδι - Η αυθεντική ιστορία" του National Geographic