Τη συνέντευξη που δημοσιεύουμε σήμερα, την παραχώρησε ο Στέλιος Καζαντζίδης στον Στέλιο Ελληνιάδη τον Απρίλιο του 1980.για το 29ο τεύχος του περιοδικού "Μουσική".
Είναι η περίοδος που ο Στέλιος Καζαντζίδης, έχοντας επιστρέψει από τις Η.Π.Α, βρίσκεται σε σύγκρουση με την εταιρεία "Μίνως Μάτσας και Υιός" και ήδη μετράει 5 χρόνια αποχής από τη δισκογραφία.
Στη συνέντευξη αυτή ο Στέλιος Καζαντζίδης μιλά για το συμβόλαιο με τη δισκογραφική του Μάκη Μάτσα και τους όρους του που αρνείται πεισματικά να εκπληρώσει, για την κατάσταση στη δισκογραφία και την Ελλάδα του 1980.
Εμείς ευχαριστούμε ειλικρινά τους υπεύθυνους του περιοδικού "Μουσική" που μας έδωσαν την άδεια να αναδημοσιεύσουμε την ενδιαφέρουσα αυτή συνέντευξη.
Περιοδικό ΜΟΥΣΙΚΗ
ΤΕΥΧΟΣ 29 Απρίλιος 1980
Στέλιος Καζαντζίδης: Μία μεγάλη φωνή στην “κατάψυξη”
Σ' ένα τόπο που οι άνθρωποί του έχουν περάσει τόσα πολλά σε τόσα λίγα χρόνια, σ' ένα τόπο σαν την Ελλάδα, όταν κανείς μπορέσει να κρατήσει μια αντίσταση στο μηχανισμό σύνθλιψης της ανθρώπινης προσωπικότητας, δηλαδή στο μηχανισμό της αστικής κοινωνίας που θέλει να παράγει μόνο κέρδος, κέρδος και πάλι κέρδος, αδιαφορώντας για τον άνθρωπο σαν άτομο και σαν σύνολο αυτοί οι άνθρωποι τότε σου αναγνωρίζουν αυτή σου την προσπάθεια, έστω κι αν πρόκειται για περίπτωση πολύ προσωπική χωρίς άμεσες κοινωνικές επιπτώσεις ή τουλάχιστον χωρίς άμεσα εμφανείς επιπτώσεις.
Αυτό έγινε και με τον Καζαντζίδη. Όχι πως ο Καζαντζίδης είναι πρότυπο, ούτε το χρήμα μίσησε ούτε τα τραγούδια που έλεγε ήταν πάντα τα καλύτερα. Αλλά όταν μια μέρα κατάλαβε πόσο μεγάλη ήταν η εκμετάλλευση που του γινόταν προτίμησε να αποποιηθεί ακόμα και αυτά που κέρδιζε (και δεν ήταν λίγα) παρά να νοιώθει πως “πιάστηκε κορόιδο”.
Το 1965 εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε νυχτερινό κέντρο. Είχαν ήδη αρχίσει οι “μαγαζάτορες” να εξελίσσονται σε μεγαλοεπιχειρηματίες και τα σπασίματα των πιάτων να γίνονται καθεστώς. Ο τραγουδιστής και τα τραγούδια του περνούσαν σε δεύτερη μοίρα. Ο Καζαντζίδης έχανε τα νερά του!
Και έτσι η λειτουργία της αυτοάμυνας τον απομάκρυνε! Κι ο κόσμος, που άρχισε να τον στερείται, επικύρωσε σιωπηρά την πράξη του...
Από τις αρχές της δεκαετίας του 50 ο Καζαντζίδης ήταν αυτός που έπαιρνε στα χέρια του την σκυτάλη του λαϊκού τραγουδιού. Έγινε αυτός που πήρε στην πλάτη του το λαϊκό τραγούδι, όπως αυτό έβγαινε μετά τον εμφύλιο, περιφρονημένο από τους αστούς, διαβρωμένο από ξενόφερτες μουσικές, μοιρολόι στην ξενιτιά, παρηγοριά στη φτωχολογιά που πάλευε για την επιβίωσή τη, και το κουβάλησε με τη φωνή του και την παρουσία του. Και συνέχισε και στις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν. Η εμφάνιση, ακόμα και η επικράτηση κι άλλων λαϊκών τραγουδιστών ιδιαίτερα στη δεκαετία του 60 δεν τον αποδυνάμωσαν. Ο συναγωνισμός και η σύγκριση δυνάμωσαν την παρουσία του. Ξεχώρισε ακόμα περισσότερο.
Όταν όμως δεν είσαι “βολικός” η αναγνώρισή στου από το λαό σε φέρνει σε μεγαλύτερη δυσαρμονία με το κύκλωμα των εταιρειών, που προσπαθούν να πάρουν τη μερίδα του λέοντος από την επιτυχία σου.
Οι εταιρείες εκμεταλλεύτηκαν τον Καζαντζίδη διπλά. Απ' τη μία δίνοντάς του χαμηλά ποσοστά στον κάθε δίσκο κι απ' την άλλη βάζοντάς τον να ηχογραφεί εκατοντάδες τραγούδια!
Το τελευταίο συμβόλαιο του Καζαντζίδη με ημερομηνία υπογραφής 17 Αυγούστου 1972 περιέχει τα εξής καταπληκτικά:
1. Παράγραφος 3. Ο καλλιτέχνης υποχρεούται να ηχογραφεί 36 τραγούδια το χρόνο
Ήτοι 108 την τριετία! Τι επιτυγχάνει με αυτό η εταιρεία; Πρώτον, δημιουργεί μεγάλη παρακαταθήκη τραγουδιών με τη φωνή του καλλιτέχνη που μπορεί να τα εκδώσει κι όταν ο καλλιτέχνης αποδεσμευτεί από το συμβόλαιό του. Δεύτερο μπορεί να καναλιζάρει τον καλλιτέχνη στο είδος των καταναλωτικών τραγουδιών που η ίδια θέλει, εφ' όσον το συμβόλαιο της δίνει το δικαίωμα να επιβάλει στον καλλιτέχνη τραγούδια της αρεσκείας της (τα μισά του συνόλου), και εφ' όσον είναι αδύνατο, ακόμα και για έναν Καζαντζίδη να βρεθούν μέσα σε μια τριετία 108 λαϊκά τραγούδια ποιότητας. Τρίτο μπορεί με τέτοιο απόθεμα να ανταγωνιστεί και τον ίδιο τον καλλιτέχνη αν αυτός θελήσει να συνεχίσει την καριέρα του σε άλλη εταιρεία. Αποτέλεσμα; Μεγάλα περιθώρια κέρδους για την εταιρεία και μεγάλη φθορά για τον καλλιτέχνη.
2. Παράγραφος 5 γ) Για κάθε LP ο καλλιτέχνης αμείβεται με 12 δραχμές.
Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αν οι 12 δρχ. αντιστοιχούσαν το 1972 σε ποσοστό ας πούμε 6.5% επί της λιανικής τιμής του δίσκου, το 1975 που η τιμή του δίσκου ήταν ανώτερη, το ποσοστό αυτό έπεφτε πολύ χαμηλότερα.
Αν μάλιστα πάρουμε υπ' όψη μας ότι ο καλλιτέχνης εξακολουθεί να θεωρείται ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ δεσμευμένος στη βη αυτού του συμβολαίου, με την τιμή του δίσκου στις 300 δραχμές και όχι στις 180 του 1972, τότε οι 12 δραχμές που παίρνει σήμερα ο Καζαντζίδης, για κάθε δίσκο που πουλιέται αντιστοιχούν σε ποσοστό 4%!
Εδώ, την λογική αύξηση του ποσοστού την έχει αντικαταστήσει η σταδιακή μείωσή του. Ο Καζαντζίδης δεν είναι ο μόνος που η βιομηχανοποίηση του τραγουδιού έσπρωξε στο περιθώριο. Υπάρχουν κι άλλοι της γενιάς του που έχουν αποτραβηχτεί. Υπάρχουν και οι νεώτεροι που αναζητούν διεξόδους μέσα από άλλους δρόμους. Οι παλιότεροι, όσοι δεν προσαρμόστηκαν, είναι απόλυτοι. Δεν μπορούν να ελιχθούν. Για αυτό περιμένουν. Κάπου – κάπου εμφανίζονται συμβιβαστικά με κάποιο δίσκο, όσοι μπορούν να γράψουν ή να τραγουδήσουν ακόμη, για λόγους – κυρίως – οικονομικούς.
Μέσα από την περίπτωση Καζαντζίδη βλέπει κανείς όλη τη βασανιστική πορεία του λαϊκού μας τραγουδιού. Την πορεία του μέσα από τις σύγχρονες συμπληγάδες. Τις εταιρείες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα κέντρα “διασκεδάσεως”, τη μετατροπή του σε τυποποιημένο προϊόν για τα ράφια του σούπερ μάρκετ.
* Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Στέλιος Καζαντζίδης αναλύει την προσωπική του υπόθεση και μιλάει για πράγματα και καταστάσεις που συμβαίνουν σήμερα, όπως τα βλέπει μέσα από το δικό του πρίσμα.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:
Ερ. Ας ξεκινήσουμε με ένα κλασσικό ερώτημα. Τι κάνει σήμερα ο Στέλιος Καζαντζίδης;
Ο Καζαντζίδης άφησε τη δουλειά του, δουλειά που γνωρίζει χρόνια και ασχολείται με το ούζο! Λόγοι επιβιώσεως τον ανάγκασαν ν' ασχοληθεί με το εμπόριο. Τώρα που μπήκε στα γρανάζια... Απαίσιο πράγμα το εμπόριο.
Στην αρχή, πριν μπλεχτώ μ' αυτό το κύκλωμα, από μερικές έρευνες που είχα κάνει και είδα τη βρωμιά που υπάρχει σ' αυτό τον κλάδο του εμπορίου, είχα κάνει σκέψεις, ξέροντας που θα απευθυνθεί το προϊόν, να κάνω τίμιο εμπόρευμα, κερδίζοντας λιγότερα και δίνοντας στον κόσμο μια σωστή ποιότητα. Δυστυχώς οι μεσολαβητές δεν σ' αφήνουν να είσαι και τίμιος έμπορας. Σ' αναγκάζουν να συμβιβαστείς με πολλά πράγματα και να γίνεις και εσύ βρώμικος...
Ενώ από τη δουλειά αυτή δεν απεκόμισα κάποιο οικονομικό κέρδος, αυτό που απεκόμισα είναι η απασχόληση. Ενώ ένοιωθα ξοφλημένος σαν άνθρωπος, είχα σκουριάσει απ' την αδράνεια, σήμερα ξυπνάω και σκέφτομαι ότι έχω δημιουργήσει μια δουλειά και κάποια ώρα πρέπει να βρεθώ στο γραφείο, να κάνω τους σχετικούς ελέγχους, να με δει το προσωπικό να κάνω ορισμένες ερωτήσεις και να περάσω 2 -3 ώρες της μέρας μου. Τίποτε άλλο. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να γίνει έμπορας.
Ερ. Επειδή εμάς μας απασχολεί ο Καζαντζίδης καλλιτέχνης και όχι ο Καζαντζίδης – έμπορας, ξεκαθάρισέ μας ποιος είναι ο βασικός λόγος γι' αυτή την αποχή από το τραγούδι, από τους δίσκους και από προσωπικές εμφανίσεις.
Όσον αφορά τους δίσκους είναι γεγονός ότι η υπέρμετρος εκμετάλλευση που γίνεται μ' αναγκάζει να μην μπορώ να συμβιβαστώ με τον εαυτό μου. Έκανα συμβιβασμούς από το 1964 γιατί τότε πρωτοπήγα στο Μάτσα. Η σωστή συνεργασία μου με τον Μάτσα δεν κράτησε πάνω από 6 μήνες. Από το πρώτο κιόλας εξάμηνο κατάλαβα ότι ο Μάτσας με πήρε σαν κράχτη στην εταιρεία του και κοίταζε παράλληλα να δημιουργήσει ένα κύκλο καλλιτεχνών εκμεταλλευόμενος πάντα τη διαφήμιση που είχα εγώ στο συμβόλαιο.
Στην συνέχεια όμως κατάλαβε ότι όταν ο καλλιτέχνης έχει 4 από τα 8 τραγούδια που έπαιρνε ένα 20λεπτο τότε, με τα υπόλοιπα 4 δεν μπορούσε να δημιουργήσει αυτές τις φωνές που ακούμε σήμερα. Ούτε τον Νταλάρα, ούτε τον Καλαντζή που ήταν πολύ στα πράγματα τότε, ούτε τον Βοσκόπουλο, ούτε τον Πάριο, την Διαμάντη, την Αλεξίου. Όλα αυτά τα παιδιά προβλήθηκαν, διαφημίστηκαν, γιατί ο Μάτσας κατάφερε με διάφορα τεχνάσματα να με βάλει σε διαθεσιμότητα, όπως και συνεχίζω να είμαι. Όλοι οι άλλοι έγιναν από την δική μου διαφήμιση. Αυτή που ο Μάτσας εσκεμμένα ήθελε να μου την πάρει. Δηλαδή “τάξαμε στη νύφη για να την πάρουμε” κι ύστερα της δείξαμε ποιος είναι ο πραγματικός μας εαυτός. Αυτό είναι ένα μεγάλο παράπονο που έχω απ' αυτή την εταιρεία. Και προχωράμε στον οικονομικό παράγοντα.
Όσοι ακούνε ότι κερδίζω 6 δραχμές το δίσκο δεν το πιστεύουν. Πολλοί λένε ότι τους κοροιδεύω ή ότι κάνω κάποιο λάθος. Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια. Αρχίζει ο δίσκος μου μ' ένα ποσοστό που αντιστοιχεί σε12 δραχμές κατά δίσκο και αυτομάτως μετά την παρέλευση ενός ορισμένου χρόνου θεωρείται “παλιός” και πέφτει κατά 50% η αμοιβή μου από 12 σε 6!
Ερ. Είναι διατυπωμένο αυτό μέσα στο συμβόλαιο;
Βεβαίως. Γίνεται σήμερα ένα αγώνας από τους φίλους, που αγανάκτησαν με τη στάση αυτή του Μάτσα και ξεκίνησαν να μαζέψουν υπογραφές απ' τον απλό κόσμο. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε οι υπογραφές πρέπει να έχουν ξεπεράσει τις 50.000! Πολλοί δε απ' αυτούς που υπογράφουν ρωτάνε “και που ξέρουμε εμείς ότι αυτοί είναι οι όροι του συμβολαίου;”. Γι' αυτό σκέφτηκα εφεξής να δίνω στη δημοσιότητα και ορισμένους όρους του συμβολαίου. Χτες, ο Χρήστος ο Νικολόπουλος, παλιός μου φίλος, συνεργάτης και κουμπάρος φωτοτύπησε το συμβόλαιό μου και θα ήθελα ορισμένα σημεία να τα δημοσιεύσετε αυτούσια, για να διαβάσει ο κόσμος.
Αυτοί είναι οι λόγοι που εμποδίζουν τα βήματά μου για το στούντιο. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ βλάκα να πηγαίνω και να γεμίζω τα συρτάρια του Εβραίου κι εγώ να παίρνω κάτι ψίχουλα.
Είναι τρομερά τσιγκούνης. Οι άλλοι συνάδελφοι έχουν σαν στόχο το 50άρι ή 10άρι που παίρνουν τη βραδιά από τα μαγαζιά που εργάζονται και δεν τους ενδιαφέρουν τα κέρδη από το δίσκο. Ο δίσκος τους νοιάζει για το ανέβασμα του κασέ τους.
Ερ. Αυτά όσον αφορά τους δίσκους. Για την αποχή από τις ζωντανές εμφανίσεις; Ο κόσμος έτσι σε γνώρισε. Πολλοί λίγοι είχαν γραμμόφωνο τότε. Η ζωντανή επαφή με τον κόσμο έπαιξε μεγάλο ρόλο στην καθιέρωσή σου.
Η δουλειά μας πάντοτε είχε κακό όνομα, από πολύ παλιά. Όταν είδα όλες αυτές τις βρωμιές που γίνονται απ' τους καταστηματάρχες, την εκμετάλλευση που κάνουν στον κόσμο και τη συμπεριφορά τους, προσπάθησα να επιβάλλω τους δικούς μου νόμους. Δηλαδή, αυστηρότερο έλεγχο στα γκαρσόνια για να μη κλέβουν στους λογαριασμούς, αυστηρότατο έλεγχο στην κουζίνα για να μη πουλάνε στον κόσμο πρόχειρα φαγητά και φτηνά κρέατα, αυστηρότατο έλεγχο στην καθαριότητα και γενικά υπήρχε μια τάξη που επιβαλλόταν από μένα.
Και τούτο γιατί ήξερα ότι ο κόσμος ερχόταν να δει και ν' ακούσει τον καλλιτέχνη και αν κάτι δεν πήγαινε καλά στο μαγαζί, όταν έφευγε θα έβριζε τον Καζαντζίδη ή τον Τσιτσάνη, ας πούμε. Δεν θα λεγε ότι πήγαμε χτες στου Χειλά το μαγαζί ή στου Κουλουριώτη, γιατί αυτά τα ονόματα ήταν της εποχής εκείνης, - και μας κλέψαν ή δεν φάγαμε καλά... Και το κράτησα αυτό μέχρι το 1965, με τα δόντια πολλές φορές, γιατί δίναμε μάχη το αφεντικό του παλκοσένικου με το αφεντικό της επιχειρήσεως. Αυτό οπωσδήποτε πάντα ήθελαν να μπορούν να πουλάνε όπως θέλουν και να κάνουν ότι θέλουν στο μαγαζί και είχα πολλές φασαρίες, πάρα πολλές με τ' αφεντικά της εποχής εκείνης λέγοντάς μου ότι ανακατεύομαι πάρα πολύ στη δουλειά τους κι ότι εγώ ήμουν μόνο για το παλκοσένικο κι ένα σωρό άλλες βλακείες. Πολλές φορές με εκβιασμούς και με αποχωρήσεις από την δουλειά μου κατάφερνα και διατηρούσα μια τάξη.
Το 65 όμως αυτό ο έλεγχος είχε χαθεί πια. Άρχισαν οι βαρβαρότητες του κόσμου. Άρχισαν
Κατάλαβα τότε ότι ήταν καιρός να αποχωρήσω απ' αυτή τη δουλειά. Κι ένα βράδυ πήρα τη μεγάλη απόφαση.
Καθαρή Δευτέρα του 1965! Έφυγε ένας πάτος από ένα μπουκάλι και μου πέρασε ξυστά από το πρόσωπο και τότε κατάλαβα ότι έπρεπε να φύγω όσο πιο γρήγορα γινόταν, γιατί στο τέλος θα έφευγα κι ανάπηρος από κει μέσα! Και έτσι πήρα την απόφαση και σταμάτησα. Με πρόγραμμα να κάνω ορισμένες εμφανίσεις σε Ρεβεγιόν, την έκθεση Θεσσαλονίκης είχα κατά νου, και καμιά συναυλία για τους Έλληνες μετανάστες του εξωτερικού. Αμερική, Αυστραλία και Ευρώπη. Δυστυχώς μετά ήρθε η Χούντα, που μου πήρε ότι κέρδισα από τη δουλειά αυτή, ότι είχα μαζέψει και έκτοτε μ' έπιασε μια απογοήτευση. Ήταν και η εποχή που ο Μάτσας είχε φτάσει στο ζενίθ πια της κακοπιστίας του έναντι του καλλιτέχνη, κι έτσι πήρα τα μάτια μου κι εξαφανίστηκα. Γύρισα σε χωριά, σε ακροθαλασσιές μιλώντας μ' αγρότες και με ψαράδες και δεν ήθελα να βλέπω κανένα. Και μέχρι προχθές που ασχολήθηκα μ' αυτή τη δουλειά ήμουνα κρυμμένος πάντα. Τελευταία είχα κάνει ένα ταξίδι στην Αμερική με σκοπό να μείνω εκεί. Δυστυχώς η μητέρα μου επηρεασμένη από το χαζοκούτι, από τις κακές ταινίες που βάζουν για να βλέπει ο κόσμος, είχε τη γνώμη ότι στην Αμερική σκοτώνουν τους ανθρώπους μέσα στους δρόμους κι ήταν αδύνατον να ρθει! Παρ' ότι μ' αγαπά πάρα πολύ, είμαι η ζωή της και είναι η ζωή μου δεν μπόρεσα να την πείσω. Έτσι αναγκάστηκα να γυρίσω πίσω σ' αυτό τον τόπο που μου χει δώσει πάρα πολλές πίκρες, από πολύ μικρό παιδί. Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η ιστορία της αποχής μου από το τραγούδι.
Ερ. Αυτές είναι οι δυσκολίες που υπάρχουν από τα κυκλώματα, τόσο τα δισκογραφικά όσο και τα των νυχτερινών μαγαζιών. Μήπως όμως η επιτυχία που γνώρισε ο Στέλιος Καζαντζίδης, που επαναλαμβάνω ότι έχει αγγίξει τα όρια της μυθοποίησης είτε το θέλετε είτε όχι, μήπως σε έχει σπρώξει και σε μια απομόνωση από τον κόσμο; Μήπως δηλαδή ανεβαίνοντας τόσο ψηλά αποκόπηκες από τον κόσμο; Θα μπορούσες, αν ήθελες, να βάλεις δύο δικούς σου ανθρώπους να οργανώσουν, για παράδειγμα, μια εμφάνιση σου στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Τα τεχνικά ζητήματα ξεπερνιούνται. Αναρωτιέμαι μήπως αυτές οι καταστάσεις, ή κι άλλες άγνωστες σου δημιούργησαν και αναστολές στη σχέση σου με τον κόσμο που σου παραμένει πιστός. Και δεν είναι λίγος...
Πάντα είχα κατά νου να κάνω μερικές συναυλίες. Όμως δεν έπαιρνα την απόφαση να ξανάρθω σ' επαφή με το κοινό. Ίσως κι εγώ αδράνησα, αλλά ήταν τόση η πίκρα, μα τόση που δεν είχα ποτέ σκεφτεί σοβαρά να δημιουργήσω απ' αρχής πάλι ένα καινούργιο γκρουπ για να μπορώ να έρθω σε επαφή με τον κόσμο. Σκοπός μου ήταν το πώς θα εξαφανιστώ όσο πιο πολύ γίνεται. Σημειωτέον ότι είχα διαλέξει και την Αμερική για να ζήσω τα υπόλοιπά μου χρόνια. Δεν μπορούσα να ξανακάνω δημόσιες εμφανίσεις όπως και συνεχίζω να επιμένω σε αυτό το πράγμα. Είναι τρομερά βρώμικη δουλειά και δημιουργεί πάρα πολλές στεναχώριες. Θα 'χεις μαζί σου 10 διαφορετικούς χαρακτήρες. Δεν καθοδηγούνται σήμερα οι μουσικοί! Τα παλιά τα χρόνια ήμασταν πολύ αδελφωμένοι. Υπήρχε μια συγγένεια μεταξύ συναδέλφων. Τους είχα κουμπαριές, τους είχα στεφανώσει, τους βάφτιζα τα παιδιά, είχαμε ένα δεσμό. Πηγαίναμε όλοι στα σπίτια του αλλουνού και τρώγαμε. Αυτό δεν υπάρχει πια! Πολύ αμφιβάλω αν υπάρχει αυτή η συνοχή και πάνω στη δουλειά, η αγάπη, το ενδιαφέρον. Έχει μπει ο επαγγελματισμός σ' αυτή τη δουλειά και όλοι παίζουν σαν ψυχρά ρομπότ, να κάνουν το χρέος τους για να πάρουν το πρωί το φάκελο. Στα χρόνια τα δικά μου δεν υπήρχαν αυτά. Υπήρχε το ενδιαφέρον πώς θα τραγουδήσει καλύτερα ο τραγουδιστής και τελευταίο σκεφτόντουσαν το ημερομίσθιο και τα τυχερά που είχαμε τότε. Αυτά δεν βλέπω να υπάρχουν πια και δεν μπορώ να συνεργαστώ με τέτοιους μουσικούς. Ο μόνος που 'χει μείνει απ' αυτή τη δουλειά είναι ο Χρήστος ο Νικολόπουλος που είναι και αυτός μπλεγμένος μέσ' τα κυκλώματα και το βλέπω το παιδί πόσο στεναχωριέται με τη δουλειά αυτή, ενώ τόσο την αγαπούσε! Πάντα μου λέει: πότε θα έρθει η ώρα να αποσυρθώ κι εγώ, να φύγω απ' τη βρωμιά!
Ερ. Η υπόθεση με τις υπογραφές πώς ξεκίνησε και πώς προχωράει;
Η ιστορία ξεκίνησε από ένα ξυλουργείο της Θεσσαλονίκης. Κάτι φτωχόπαιδα που είναι λάτρεις της φωνής μου, έχουν όλο το ρεπερτόριο από τον πρώτο μου δίσκο, βγάλαν την ιδέα. Κάτι φοιτητές από το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης φτιάξαν την επιστολή και μόνοι τους έφτασαν στον αριθμό των 50 χιλιάδων. Μοιράζουν σε ανθρώπους κάπως υπεύθυνους και φθάνουν κάθε μέρα πολλά τέτοια χαρτιά υπογεγραμμένα από αγρότες, από ψαράδες, από ανθρώπους διαφόρων επαγγελμάτων. Στην Αθήνα τώρα ξεκίνησε. Στη Μακεδονία τα μαζεύει ένας φοιτητής του Ε έτους της ιατρικής, πολύ σκληρό παιδί. Αυτός έχει αναλάβει αυτή την ιστορία. Κι εδώ μου φαίνεται ο Ρασούλης, ο Μανώλης.
Ερ. Έτσι όπως τα παρουσιάζεις τα πράγματα, φαίνεται ότι η κατάσταση εξακολουθεί να είναι αρνητική για μια επανεμφάνιση σου. Μήπως οι υπογραφές θα οδηγήσουν κάπου; Τί λές;
Στόχος είναι να αποδεσμευτώ απ' αυτή την εταιρεία που με έχει από το 64 και μ' εκμεταλλεύεται υπέρμετρα. Είναι 3 – 4 χρόνια που η σύμβασή μου με την εταιρεία έχει λήξει, αλλά ο πονηρός Εβραίος έχει δυο σκέλη στο συμβόλαιο που δεσμεύουν τον καλλιτέχνη. Χρονικά και με τον αριθμό των τραγουδιών, που δεν πρέπει να υπάρχει σ' άλλο συμβόλαιο. Αυτό το δεύτερο μπήκε εσκεμμένα με απειλή, γιατί μου είχε ήδη προσημειώσει τα ακίνητα που έχω, ένα χωράφι στη Μακεδονία, ένα κτηματάκι στον άγιο Κωνσταντίνο στα Καμένα Βούρλα και ένα τριαράκι που έχω στην πλατεία Αμερικής. Αυτή είναι όλη μου η περιουσία απ' τη δουλειά μου και υπό την απειλή πάντα κάποιας αποφάσεως μ' έβαλε και υπέγραψα αυτό το συμβόλαιο. Σημειωτέον ότι με δεσμεύει με 108 τραγούδια για περίοδο 3 ετών! 36 τραγούδια το χρόνο! Πέστε μου εσείς που είστε μεσ' τα πράγματα αν αυτό θεωρείται φυσιολογικό!
Αυτά δεν μπήκαν στο συμβόλαιο για να βγούνε. Μπήκαν για να είναι χρεωμένος ο Καλλιτέχνης μια ζωή! Αυτό και μόνο είναι μια καλή απόδειξη για τη στάση της εταιρείας έναντι του καλλιτέχνη.
Και εν τω μεταξύ επανεκδίδουν παλιότερους δίσκους μου. Όπως λέει και η παροιμία “ο Εβραίος σαν φτωχύνει τα παλιά φτερά ανοίγει!”. Λέγεται ότι ο προηγούμενος πέρασε τις 40.000. Και αυτό ο καινούργιος την ίδια τύχη θα έχει.
Ερ. Το “Υπάρχω” πόσο έχει πουλήσει;
Πρέπει να έχει φτάσει τις 100 με 120 χιλιάδες! Αυτή τη φορά έτσι κι αποδεσμευτώ από τον Μάτσα θα τραγουδήσω με την ψυχή μου, θα τραγουδήσω για τον καλλιτέχνη τον Στέλιο και όχι για τον Μάτσα. Δεν θα μ' αναγκάζει, δεν θα 'χω καμιά υποχρέωση. Μέχρι τώρα με υποχρέωνε με τα συμβόλαια. Σε καμιά περίπτωση δεν θα ξανατραγουδήσω στον Ματσα!
Ερ. Αν αποδεσμευτείς από τη ΜΙΝΩΣ υπάρχει περίπτωση να υπογράψεις σε κάποια άλλη εταιρεία ή θα διαπραγματεύεσαι τον κάθε δίσκο ξεχωριστά;
Ποτέ. Δεν ξανακάνω συμβόλαιο με εταιρεία. Θέλω να είμαι ελεύθερος να μπορώ να τραγουδάω. Δεν έχω σκεφτεί πώς θα κυκλοφορώ τους δίσκους μου. Αυτό θα με απασχολήσει όταν θα έχω αποδεσμευτεί από τον Μάτσα. Μου χει κάνει πολύ μεγάλο κακό.
Ερ. Πάντως απ' ότι φαίνεται οι λόγοι που σε χωρίζουν από την εταιρεία δεν είναι πια μόνο οικονομικοί αν και η βάση τους είναι το οικονομικό.
Σίγουρα. Το κακό που μου έχει κάνει είναι πολύ πιο μεγάλο. Και το οικονομικό παραμένει. Ο Μάτσας είναι δεκαρολόγος, παλεύει με δεκαρούλες, είναι ακόμα στα λεπτά ούτε καν στη δραχμή!
Επιπλέον, έχει δημιουργήσει άλλους τραγουδιστές και με μένα στο ράφι δεν έχει ανταγωνιστές. Μ' έχει στο χρονοντούλαπο, στην κατάψυξη!
Ερ. Αν λοιπόν αυτή η δουλειά με τις υπογραφές αποδώσει είναι διατεθειμένος να μπεις στο στούντιο να γράψεις;
Έχω κάθε διάθεση να τραγουδήσω και να τραγουδήσω σωστά αυτή τη φορά, χωρίς την πίκρα ότι τραγουδώ για κάποιον που κρατάει ένα όπλο στον κρόταφό μου.
Ερ. Παρ' όλο που το δισκογραφικό σου μέλλον παρουσιάζεται αβέβαιο, υπάρχει κάποια νέα δουλειά στα σκαριά;
Υπάρχει ένα αριθμός τραγουδιών που είχαν γίνει τον καιρό που ήμουν στην Αμερική και επειδή δεν είχα χρήματα για να περάσω είχα κάνει μια σκέψη να έκανα ένα δίσκο και να έπαιρνα εκεί τα χρήματα από κάποιον που κάνει τον αντιπρόσωπο, τον Πήτερς. Αυτός χρόνια εκμεταλλεύεται τα έργα των Ελλήνων συνθετών και τραγουδιστών χωρίς να δίνει μια δραχμή σ' αυτούς τους ανθρώπους. Είχαμε μπει σε λεπτομέρειες, όταν όμως κατάλαβε η εταιρεία ότι μου έδινε τη δυνατότητα να λείψω περισσότερο από την Ελλάδα, χάλασε η δουλειά. Τότε παρακάλεσα τον Χρήστο τον Νικολόπουλο να τα δώσει αλλού, γιατί είχα κουραστεί γι' αυτή τη δουλειά. Ο Χρήστος δεν τα έδωσε και τα κρατάει. Μου είπε ότι αν ξανατραγουδήσω και εξακολουθούν να μου αρέσουν θα τα χρησιμοποιήσω. Δεν θέλει να τα πουν άλλοι. Στίχους είχαν γράψει ο Πυθαγόρας και ο Κολοκοτρώνης. Υπήρχαν και κάνα δυο της γριάς, της Παπαγιαννοπούλου και μερικά από κάτι καινούργιους. Αξιόλογα τραγούδια που μένουν στο ράφι.
Το Ρασσούλη τον γνώρισα χτες και δεν συζητήσαμε για καινούργια τραγούδια. Και να ήθελε να γράψει τραγούδια δεν θα τον άφηνα εγώ, γιατί είναι τόσο δύσκολη η περίπτωση με τον Μάτσα, που νομίζω ότι δεν θα τελειώσει ποτέ! Αν σκεφτώ να βρω το δίκιο μου στα δικαστήρια θα χρειαστούν 2 ή και 3 χρόνια. Κι αν πάμε στα δικαστήρια ξέρω ότι θα χάσω, όπως και τόσες άλλες φορές που είχα 100% δίκιο. Ο Μάτσας το 'χει αποδείξει οτι κερδίζει τις δίκες, έχει τον τρόπο του για αυτό, ακόμα κι όταν έχει 100% άδικο.
Ερ. Αν είναι έτσι, αυτό που σου μένει είναι να βγάλεις μόνος σου κασέτες για να σε ακούνε τουλάχιστον, οι φίλοι σου, που είναι τώρα υποχρεωμένοι ν' αρκούνται στις πιο παλιές ηχογραφήσεις.
Καλά που μου το ανέφερες για να σου πω τι έμπορες είναι ο Μάτσας. Πρόσφατα βάφτισα ένα παιδάκι στη Θεσσαλονίκη και όλοι ζητούσαν απ' το νονό να τραγουδήσει λιγάκι. Κάποια στιγμή πήρα την κιθάρα και είπα μερικά τραγούδια. Ο κουμπάρος μου πάτησε τα πλήκτρα του μαγνητοφώνου και έγραψε τη διασκέδαση μας ας πούμε. Δεν ξέρω πως έφτασε στ' αυτιά του Μάτσα ότι έγινε κάποιο γλέντι στη Θεσσαλονίκη κι ότι τραγούδησα. Μου έστειλε εξώδικο την άλλη μέρα σπίτι μου εφιστώντας μου την προσοχή ότι κάξνω παράνομες ηχογραφήσεις και ότι θα είχα συνέπειες! Δεν έχω κάνει σκέψεις για πειρατεία της φωνής μου. Θέλω να μπορώ να βγάλω τα τραγούδια μου νόμιμα, με τη σωστή προεργασία όπως πάντοτε. Εγώ θέλω να στηθώ σ' ένα από τα γνωστά στούντιο, με τα καλά παιδιά που με γράφουν χρόνια τώρα και να ξανακάνω δίσκους. Η συνεργασία μας με το Μάτσα ήταν μια ζωή δικαστήρια, δικηγόροι, εξώδικα... Μάλιστα το είχε κάνει σύστημα. Πάντα διάλεγε μέρες εορτάσιμες στη γιορτή μου, στα γενέθλιά μου, πρωτοχρονιά, για να μου δώσει την πίκρα αυτή. Δεν είναι λοιπόν μόνο οικονομικός ο λόγος που δεν θέλω να ξανατραγουδήσω στο Μάτσα. Σιχάθηκα πια.
Ερ. ΜΕ τόσα χρόνια προϋπηρεσία στο τραγούδι τις δικές σου ανάγκες σαν καλλιτέχνης πως τις καλύπτεις; Τραγουδάς για τους φίλους σου, για τον εαυτό σου ή δεν τραγουδάς καθόλου;
Τραγουδάω στο σπίτι μου, για τον εαυτό μου. Για κανέναν άλλο. Κάπου – κάπου με τον Χρήστο θυμόμαστε τα παλιά. Είναι φορές που μιλάω, μόνο με το όργανο απέναντί μου και δεν το πιάνω στα χέρια μου, γιατί μου 'ρχονται αναμνήσεις πολλές...
Ερ. Τα τελευταία χρόνια έπαψες να εμφανίζεσαι και σαν συνθέτης ενώ στους παλιότερους δίσκους σου υπάρχει τ' όνομά σου κάτω από πολλά τραγούδια.
Ναι, πολλά. Η πρώτη επιτυχία που έκαναν ήταν δικό μου τραγούδι. “Η κοινωνία με κατακρίνει”. Στίχοι και φυσικά μουσική. Το έχεις ακούσει; “Μαντουμπάλα”, “Δυο πόρτες έχει η ζωή”, “Αυτή η νύχτα μένει”, “Μανούλα θα φύγω μην κλάψεις για μένα”. Τώρα δεν γράφω τίποτα.
Ερ. Την κατάσταση του ελληνικού τραγουδιού πώς τη βλέπεις;
Χάλια. Το χειμώνα που μας πέρασε κλείστηκα σπίτι μου κι άκουσα όλο το ρεπερτόριο από τις εκπομπές. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τίποτα. Πρέπει να άκουσα πάνω από 200 τραγούδια.
Ερ. Επειδή ξέρεις όχι μόνο τους “από πάνω” αλλά και τους “από κάτω” βλέπεις κανένα παραθυράκι; Υπάρχει κάτι που κρύβεται και ίσως μια μέρα θα μπορούσε να βγει στην επιφάνεια ή το σκοτάδι είναι γενικό;
Αυτό δεν εξαρτάται από ένα μόνο άνθρωπο. Κι αν ακόμα βρεθεί μια σημαντική φωνή χρειάζονται οι κατάλληλοι στιχουργοί και μουσικοσυνθέτες για να γράψουν απλά τραγούδια, κατανοητά για τον κόσμο. Να μην έχουν αυτή την “κουλτούρα” που παρουσιάζουν οι σημερινοί στιχουργοί. Με το πρόσχημα οτι κάνουν τραγούδι ποιότητος έχουν ξεφύγει απ' το νόημα του λαϊκού τραγουδιού! Τα ονομάζουν λαϊκά τραγούδια χωρίς να έχουν μέσα τα στοιχεία του λαϊκού τραγουδιού. Έχουν μέσα φράσεις που είναι ακατανόητες για τον κοσμάκη. Δεν είναι λαϊκό τραγούδι αυτό.
Ερ. Υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι σαν και σένα που έχουν δικούς τους λόγους η παρεμφερείς με τους δικούς σου για να μη δώσουν αυτά που μπορούν να δώσουν. Εσύ ξέρεις κανένα;
Όπως ο Άκης ο Πάνου ε; Είναι και ο Απόστολος ο Καλδάρας, ο οποίος έχει χάσει τα νερά του ο άνθρωπος, κάνει δίσκους αλλά συμβιβασμένους επειδή υπάρχει και η ζωή, υποχρεώσεις, έχει οικογένεια. Ο Καλδάρας και ο Άκης ο Πάνου είναι συνθέτες που δυστυχώς έχουν χάσει τα νερά τους. Η περίπτωση του Άκη του Πάνου μοιάζει με τη δική μου. Είναι κι αυτός απόλυτος, δεν του αρέσει η υπέρμετρη εκμετάλλευση και χρόνια είναι κρυμμένος μακριά από τη δημοσιότητα, από τον κόσμο. Εσύ πρέπει να τα ξέρεις γιατί θα τον έχεις ζήσει, έτσι;
Ερ. Πέρα από τους λαϊκούς, από τους συνθέτες που κινούνται στο χώρο του λεγόμενου έντεχνου λαϊκού τραγουδιού διακρίνεις τίποτα;
Τη δουλειά τους την κάνουν καλά αλλά δεν κάνουν λαϊκό τραγούδι. Είναι άνθρωποι που έχουν σπουδάσει μουσική, κάνουν σωστές ενορχηστρώσεις αλλά δεν απευθύνονται στη μάζα. Δεν είναι τραγούδια του λαού. Κι όχι επειδή χρησιμοποιούν διαφορετικά όργανα ή άλλους ρυθμούς. Για μένα ο Γούναρης ήταν λαϊκός τραγουδιστής, δεν ήταν ευρωπαϊστής όπως τον έλεγαν την εποχή εκείνη. Κι ο Πάριος λαϊκός τραγουδιστής είναι...
Ερ. Ο Φλωρινιώτης που τον παρουσίασε ο Χατζηδάκις για λαϊκό τραγουδιστή, είναι;
Ούτε ν' ακούσω δεν θέλω... Είναι πολύ γελοίο, φαιδρό πρόσωπο.
Ερ. Εσένα σε πλησίασε ποτέ ο Χατζιδάκις ή κάποιος άλλος από το Τρίτο για να σε παρουσιάσει από το ραδιόφωνο;
Υπεύθυνα όχι. Όμως μετά από αυτή την ενέργεια που έκαναν με τον Φλωρινιώτη θα ήταν λάθος να βρεθώ κι εγώ στο ίδιο κύκλωμα. Είναι φαιδρός και γλυκανάλατος. Δεν έχω αυτιά να τον ακούσω. Επιδειξίας πολύ, με γυναικεία, κάτι που δεν ταιριάζει στην Ελλάδα.
Ερ. Και πως εξηγείς τ' ότι έγινε τόσος θόρυβος γύρω από τ' όνομά του; Ακόμα, λένε ότι πουλάει και πολλούς δίσκους.
Δεν νομίζω να πουλάει δίσκους. Εγώ δεν τους έχω ακούσει σε κανένα τζουκ-μποξ στην Μακεδονία και δεν έχω δει δίσκους του σε κανένα σπίτι. Βέβαια τα σπίτια που πάω εγώ είναι λαϊκότατα. Δεν ξέρω αν αγοράζεται από ανθρώπους που κινούνται τη νύχτα, δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις, από κοπελίτσες που ξεπόρτισαν από τα σπιτια τους και πηδάνε από αγκαλιά σε αγκαλιά κι από κρεβάτι σε κρεβάτι. Σε σπίτια σοβαρά δεν τον έχω δει πουθενά.
Αυτός πρέπει να έχει μια μερίδα ανθρώπων, έτσι φαντάζομαι τουλάχιστον από ναρκομανείς, από αποβράσματα. Δεν νομίζω να πηγαίνει σοβαρός κόσμος να ακούσει Φλωρινιώτη! Προς Θεού!
Ερ. Κι ο Χατζιδάκις γιατί το έκανε αυτό;
Το Χατζιδάκι τον εκτιμώ αφάνταστα γιατί κάποτε μου έδειξε πόσο άντρας είναι. Το λέω με περηφάνια αυτό. Κάποτε ήθελε να τον χρησιμοποιήσει ο Λαμπρόπουλος σαν μάρτυρα και είναι τόσο αφελής που είχε φτάσει στους διαδρόμους του δικαστηρίου κι ακόμα δεν ήξερε ποιος ήταν ο λόγος.
Συναντηθήκαμε στο καφενεδάκι υου Αρσακείου κι όταν τον ρώτησα τι ζητούσε εκεί μου είπε επί λέξη: “Αυτή η κουφάλα ο Λαμπρόπουλος με φώναξε” και σηκώθηκε κι έφυγε μόλις του είπα ότι θα κατέθετε εναντίον μου. Ο Πρόεδρος τον φώναξε 10 φορές κι ο Λαμπρόπουλος εξεπλάγη, ενώ η Βέμπο που την υπεραγαπούσα ήρθε και είπε ανακρίβειες!
Γα τον Χατζιδάκι, λοιπόν, εγώ θέλω να πιστεύω ότι ήταν μια λανθασμένη του ενέργεια. Όλοι κάνουμε λάθη.
Ερ. Τα τραγούδια σου παίζονται από το ραδιόφωνο;Όχι. Ενώ αγαπήθηκαν από το 90% του λαού, θεωρούνται υποανάπτυκτα και δεν ξέρω πως αλλιώς. Μπαίνουν όμως πολύ στους πειρατικούς σταθμούς!
Ερ. Έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια από τη “Μαντουμπάλα” και έχουν γίνει γύρω μας πολλές αλλαγές. Τί τραγούδια θα διάλεγες για να πεις αν έκανες δίσκο τώρα; Θα περιοριζόσουν στο ερωτικό ή θα προτιμούσες θέματα περισσότερο κοινωνικά;
Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά έχει ανάγκη ο κόσμος από κοινωνικό τραγούδι. Τώρα χρειάζεται να βγει ένα τραγουδιστής να τραγουδήσει το σημερινό πόνο του Έλληνα. Την ακρίβεια και τ' άλλα προβλήματα που υπάρχουν. Με πολύ χαρά ο Έλληνας ακούει τα ντέρτια του. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει και αναγκάζεται να ακούει, από την πλύση εγκεφάλου που του γίνεται, διάφορες βλακείες για να ξεδώσει λίγο.
Ερ. Ταυτίζοντας κάπως το λαϊκό τραγούδι με την απλότητα, πως εξηγείς την επιτυχία του Σαββόπουλου;
Ο Σαββόπουλος είναι λαϊκός τραγουδιστής. Δεν ξέρω αν το γνωρίζει κι ο ίδιος. Τα τραγούδια που λέει είναι λαϊκότατα. Βέβαια είναι δοσμένα μ' ένα περίεργο τρόπο, αλλά μαζεύει – μαζεύει και κάπου με μια του λέξη δίνει στον κόσμο να καταλάβει ποιο είναι το αντικείμενο του τραγουδιού. Επιμελείαι ο ίδιος τα τραγούδια του, κάνει μια σάτιρα κι αυτά αρέσουν στον κόσμο. Πολύ θα ήθελα μια συνεργασία μαζί του αν ποτέ δουλέψω, γιατί τον εκτιμώ πάρα πολύ και σαν καλλιτέχνη και σαν άνθρωπο.
Ερ. Κάτι πήρε τ' αυτό μου για μια ταινία με θέμα τη ζωή σου. Έχεις τίποτα υπ' όψη σου;
Μια ταινία είναι το τελευταίο μου όνειρο. Υπάρχει μια πρόταση για μια τέτοια ταινία μετά από την προσπάθεια που γίνεται για τον δίσκο. Όχι προχειρότητες και φτηνοδουλειές αλλά μια πολύ σοβαρή δουλειά. Το συζητάω με τον φίλο μου τον Βασίλη Βασιλικό, που μου έχει μιλήσει για διάφορους τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει η ταινία. Έχει ακόμα μιλήσει και με τον Κώστα τον Γαβρά που είναι και αυτός σύμφωνος. Πιστεύω φέτος το καλοκαίρι να καταλήξουμε στο αν θα γίνει η όχι.
Όσον αφορά το βιβλίο του Βασίλη μιας και το ανέφερες, θα σου πω δυο λόγια. Πριν χάσει ο Βασίλης τη Μιμή ήμασταν πάρα πολύ δεμένοι. Πηγαίναμε κάθε Σαββατοκύριακο έξω και ο Βασίλης συγκέντρωσε διάφορα στοιχεία απ' τη συντροφιά που κάναμε. Θεώρησε καλό να γράψει ένα βιβλίο αρχίζοντας με τον φίλο του το Στέλιο. Δεν είναι λοιπόν το αντιπροσωπευτικό βιβλίο της ζωής μου. Μάλιστα περιέχει κι άλλα θέματα. Ίσως ο τίτλος του να είναι λίγο υπερβολικός. Είπανε οτι το κανε για να κερδοσκοπήσει. Σε καμμία περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο, γιατί τον ξέρω. Δεν είναι ούτε έμπορας ούτε και καλοπερασάκιας.
Ερ. Εσύ, ο πιο λαϊκός από τους λαϊκούς μας τραγουδιστές, ακούς ξένη μουσική; Λαϊκή, ροκ, ντίσκο;
Βεβαίως μου αρέσει πολύ η Μιρεϊγ Ματιέ και γενικά ότι είναι ωραίο και προπαντός λαϊκό. Η ροκ μουσική για μένα είναι ακατανόητη και για ανθρώπους της ηλικίας μου. Αυτή την ακούν σε μεγάλη ένταση και είναι ενοχλητική όταν έχεις τα χρόνια σου και σ' έχει κουράσει η ζωή. Είναι για τα παιδιά. Τη ντίσκο δεν την ξέρω. Αν είναι αυτό που μου λες, τότε δεν είναι χορευτική μουσική, είναι γυμναστική καννίβαλων. Και στα χρόνια μας υπήρχε κάτι ανάλογο, αλλά δεν έφτανε σ' αυτά τα χάλια. Αν έχω μάθει 5 πράγματα στη ζωή μου, τα ξέρω χάρη στον κινηματογράφο. Έχω παρακολουθήσει κατά καιρούς χορευτές σαν τον Φρεν Ασταίρ, πολλούς μαύρους που χόρευαν με κλακέτες και άλλους. Πρόσφατα παρακολούθησα και μια εκπομπή με τον τίτλο “Χίλια Χρόνια Τζαζ” και συγκινήθηκα που είδα ανθρώπους περασμένης ηλικίας να χορεύουν τόσο ρυθμικά και με τόση τέχνη.
Σήμερα οι χορευτές, οι επαγγελματίες, κάνουν ότι τους έρθει και πάντα με πρόκληση. Πάντα έχουν κατά νου το σεξ. Οι κινήσεις που κάνουν είναι πρόκληση για κρεβάτι κι όχι χοροί! Αυτή είναι η γνώμη μου γι' αυτή τη μουσική και το χορό των νέων.
Ερ. Οι λαϊκοί χοροί, ο ζεϊμπέκικος, ο χασάπικος, τί εκφράζουν; Πώς τους νοιώθετε εσείς που τους έχετε τραγουδήσει;
Κι αυτούς τους έχουν χαλάσει τελευταίως, τους μοντερνοποίησαν. Δεν ξέρω τι μανία είναι αυτή. Νομίζουν οτι όταν ξεφύγουν απ' το παλιό, απ' το κλασσικό και κάνουν άλλες κινήσεις γίνονται μοντέρνοι. Δεν χορεύουν τον ζεϊμπέκικο όπως τον διδάχτηκαν απ' τους παλιούς, αλλά προσθέτουν δικές τους άσχετες κινήσεις και γίνονται γελοίοι!
Ο Ζεϊμπέκικος και ο χασάπικος είναι λαϊκοί χοροί και εκφράζουν τον λαϊκό χορευτή. Δεν είναι χοροί για να επιδεικνύεται κανείς. Ο Ζεϊμπέκικος είναι καημός, ο σωστός Ζεϊμπέκικος. Στην εποχή μου υπήρχαν ερασιτέχνες χορευτές που τους θαύμαζε όλος ο κόσμος. Όταν χόρευε ένα τέτοιος βούιζε το μαγαζί απ' τα χειροκροτήματα, για την τέχνη του. Σήμερα κάνουν στροφές λες και κάνουν πατινάζ!
Ερ. Την πολιτική κατάσταση πως τη βλέπεις σήμερα που τόσο παγκόσμια όσο και στο εσωτερικό της χώρας συμβαίνουν εξελίξεις που επηρεάζουν τον καθένα μας;
Με την πολιτική δεν ασχολούμαι γιατί είναι πολύ δυσάρεστη. Αλλά η κατάσταση είναι πολύ επικίνδυνη στην εποχή μας. Δεν θέλω να πιστεύω ότι θα φτάσουμε και σε πόλεμο, αλλά αυτός ο πληθωρισμός έχει σκοτώσει τον κοσμάκη. Ακούω από πάρα πολλούς ανθρώπους, αν είναι ζωή αυτή! Κι αυτό είναι κακό, γιατί όταν ο άνθρωπος αρχίζει να σκέφτεται τον θάνατο, παύει να είναι ενεργητικός! Η Θεσσαλονίκη όπως λέω και σ' ένα παλιό μου τραγούδι, ήταν και είναι μια πόλη με πολύ φτωχό κόσμο. Κι εκεί φέτος πολλά σπίτια στερήθηκαν το πετρέλαιο κι έμεναν οικογένειες με μικρά παιδιά χωρίς θέρμανση και χωρίς τις κατάλληλες τροφές. Έγιναν θεομηνίες και η αγροτική τάξη είναι σκοτωμένη. Οι ψαράδες δεν πιάνουν ψάρια γιατί η θάλασσα είναι μολυσμένη και γιατί το κράτος επιτρέπει σε μερικούς κερδοσκόπους να δουλεύουν με παράνομα μέσα, που προκειμένου να τα οικονομήσουν εύκολα και γρήγορα εξοντώνουν το γόνο και δεν αφήνουν την ανάπτυξη του θαλάσσιου πλούτου όπως γίνεται έξω. Και άλλα πολλά.
Ακόμα και στην Τουρκία που είχα πάει το 1962, θυμάμαι ότι μια ειδική αστυνομία έλεγχε τα δίχτυα των ψαράδων για να μην πιάνουν μικρά ψάρια και να εξασφαλίζεται η αναπαραγωγή. Εδώ δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο και φοβάμαι ότι πολύ σύντομα δεν θα βρίσκουμε τίποτα απ' αυτά που μέχρι τώρα αισθανόμαστε ότι τα έχουμε και τα απολαμβάνουμε. Πάντως ο κόσμος έχει πάρα πολλά προβλήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου