Ο Στέλιος Καζαντζίδης σε γραμματόσημο

Του Γιάννη Μπεκιάρη

“Λαμβάνοντας υπόψη το 2452/02.09.2009 έγγραφό σας αναφορικά με την έκδοση σειράς γραμματοσήμων προς τιμήν του μεγάλου βάρδου Στέλιου Καζαντζίδη, σας ενημερώνουμε ότι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία προχώρησαν στις 16 Σεπτεμβρίου 2010 στην έκδοση της Αναμνηστικής Σειράς Γραμματοσήμων “Αφιέρωμα στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι”, τιμώντας μεγάλους καλλιτέχνες που έγραψαν τη δική τους ιστορία στο ελληνικό πεντάγραμμο, μεταξύ των οποίων και ο αξέχαστος Στέλιος Καζαντζίδης”. 

Με αυτό το σύντομο κείμενο η Διεύθυνση Φιλοτελισμού των Ελληνικών Ταχυδρομείων ενημέρωσε τον Σύλλογο Φίλων Στέλιου Καζαντζίδη Ν. Ευβοίας “Υπάρχω”, για την κυκλοφορία της τιμητικής σειράς γραμματοσήμων με τίτλο “Αφιέρωμα στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι”. Το αίτημα του συλλόγου έπιασε τόπο. 

Γιώργος Ζαμπέτας, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Βίκυ Μοσχολιού, Βασίλης Τσιτσάνης, Σωτηρία Μπέλλου και φυσικά ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν τα πρόσωπα που επιλέχθηκαν απο τα ΕΛΤΑ. 

Ο ζωγράφος
Κώστας Σπυριούνης

Οι αξίες της σειράς ορίστηκαν ως εξής: 

€ 0,10, Βασίλης Τσιτσάνης, 2.000.000 τεμ. 

€ 0,20, Γιώργος Ζαμπέτας, 2.000.000 τεμ. 

€ 0,58, Στέλιος Καζαντζίδης, 3.000.000 τεμ. 

€ 0,72, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, 3.000.000 τεμ 

€ 1,00, Βίκυ Μοσχολιού, 2.000.000 τεμ. 

€ 4,80, Σωτηρία Μπέλλου, 200.000 τεμ. 

Αν και δεν γνωρίζουμε τί ακριβώς καθορίζει την αξία ενός γραμματοσήμου, είναι σίγουρο πως αυτή δεν αντιστοιχεί στην αξία του εικονιζόμενου. Παρόμοιες σειρές είχαν κυκλοφορήσει και στο παρελθόν, ωστόσο ήταν φωτογραφικής απεικόνισης. 

Αυτό που έκανε τη συγκεκριμένη σειρά να ξεχωρίζει ήταν ότι όλα τα πρόσωπα αποδόθηκαν σε ζωγραφικά πορτραίτα υψηλής πιστότητας. Τη σειρά φιλοτέχνησε ο διακεκριμένος ζωγράφος Κώστας Σπυριούνης. Ήταν η δεύτερη συνεργασία του με τα ΕΛΤΑ καθώς το 2009 είχαν συνεργαστεί με μεγάλη επιτυχία για τη σειρά γραμματοσήμων με τίτλο “Έλληνες Ηθοποιοί”. 

Η μεταφορά ενός ζωγραφικού πορτραίτου σε γραμματόσημο φαντάζει απλή. Δεν είναι όμως. Ο Κώστας Σπυριούνης σε παλαιότερη συνέντευξή του στον Χρήστο Παρίδη θα αναφέρει σχετικά: “Ένα πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν ότι έπρεπε να τα φανταστώ σε μικρή κλίμακα. Από το 35x50 που τα ζωγράφιζα, θα κατέληγαν σε γραμματόσημα. Είχα λοιπόν την εξής ιδέα. Καθώς τα ζωγράφιζα, σε διάφορες φάσεις τα φωτογράφιζα με το κινητό μου, ώστε να τα βλέπω στη μικρή οθόνη. Αυτό με βοήθησε πολύ ώστε να μην «πήξει» ζωγραφικά το γραμματόσημο και να το βλέπεις ευχάριστα. Δηλαδή ένα θέμα σύνθεσης. Υπήρξαν περιπτώσεις μεγάλων ζωγράφων που μετέφεραν έργα τους σε γραμματόσημα, που προέκυψε αυτό ακριβώς το πρόβλημα. Πάντως την τελική μορφή την αναλαμβάνουν οι γραφίστες των ΕΛΤΑ. Παίρνουν το ζωγραφισμένο πορτραίτο και το σχηματοποιούν, ώστε να το προσαρμόσουν στο μικρό «κουτάκι» που θα καταλήξει στους φακέλους μας. Αφαιρούν κάτι που ενοχλεί, προσθέτουν γράμματα, όπως το HELLAS, και την αξία του γραμματοσήμου. Στην περίπτωση της σειράς αυτής για το «Ελληνικό Λαϊκό Τραγούδι» πρόσθεσαν στο φόντο νότες και λόγια από τα τραγούδια τους”. 

Αναζητώντας επιπλέον πληροφορίες για την περίπτωση Καζαντζίδη επικοινωνήσαμε με τον κο Σπυριούνη και εκείνος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μας. Μάλιστα μοιράστηκε μαζί μας και το αρχικό ζωγραφικό έργο, πριν δηλαδή τις όποιες εικαστικές παρεμβάσεις της γραφιστικής ομάδας των ΕΛΤΑ. Το έργο αυτό, που ανήκει στο Μουσείο των Ελληνικών Ταχυδρομείων, το δημοσιεύουμε στο παρόν άρθρο. 

Το αρχικό ζωγραφικό έργο που έγινε γραμματόσημο.
Από το Μουσείο των Ελληνικών Ταχυδρομείων

Όπως μας ενημέρωσε λοιπόν, τόσο η ιδέα να κυκλοφορήσει η σειρά όσο και η επιλογή των προσώπων ήταν αποκλειστικά των ΕΛΤΑ. Το πορτραίτο του Καζαντζίδη βασίστηκε σε μια φωτογραφία από το αρχείο της κυρίας Βάσως Καζαντζίδη. Η επιλογή της συγκεκριμένης φωτογραφίας έγινε από κοινού με την κα Καζαντζίδη καθώς ήταν χαρακτηριστική του Στέλιου Καζαντζίδη και προσφερόταν να αποδοθεί ζωγραφιστά. 

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τον φωτογράφο και τη χρονολογία της αρχικής φωτογραφίας. Γνωρίζουμε όμως πως η φωτογραφία αυτή φιλοξενήθηκε στο εξώφυλλο του δίσκου “Στέλιος Καζαντζίδης οι μεγαλύτερες επιτυχίες του” που κυκλοφόρησε από την ΜΙΝΟΣ - ΕΜΙ το 1988. Για την ιστορία το εξώφυλλο του συγκεκριμένου δίσκου σχεδιάστηκε από τον Χάρη Σπυρόπουλο. 

Η κα Βάσω Καζαντζίδη ενέκρινε γραπτώς τη φιλοτέχνηση και κυκλοφορία του γραμματοσήμου. Στις περιπτώσεις αυτές η έγκριση των συγγενών είναι υποχρεωτική. Κατά τον κο Σπυριούνη αυτή ήταν και η πιο “ευαίσθητη” φάση της συνεργασίας του με τα ΕΛΤΑ. 

Στη συνέντευξή του στον Χρήστο Παρίδη περιέγραψε το πλαίσιο της συνεργασίας: “Να σας διευκρινίσω ότι όταν ξεκινάς αυτή τη συνεργασία υπογράφεις ένα ιδιαίτερα αυστηρό συμβόλαιο, το οποίο θέτει μια σειρά απαιτήσεων που αν δεν ικανοποιηθούν, η συνεργασία δεν προχωράει. Οταν λοιπόν έχεις ολοκληρώσει το δημιουργικό μέρος της δουλειάς, τα έργα περνούν από τρεις διαφορετικές επιτροπές. Η πρώτη είναι της Σχολής Καλών Τεχνών, η οποία εγκρίνει ή απορρίπτει τα πορτρέτα, η δεύτερη είναι οι συγγενείς των καλλιτεχνών, αυτή είναι και η πιο δύσκολη και η πιο «ευαίσθητη», αν τους αρέσει ή δεν τους αρέσει ο άνθρωπός τους, και η τελευταία είναι το διοικητικό συμβούλιο των ΕΛΤΑ. Η αγωνία μου κατά την πρώτη μου ανάθεση ήταν πολλή μεγάλη, αλλά τελικά πήγαν όλα καλά. Η σειρά κυκλοφόρησε με μεγάλη επιτυχία.”